Pańków

PAŃKÓW


      Niewielka miejscowość położona na terenie gminy Tarnawatka. Ciekawostką jest zabytkowy układ przestrzenny wsi tzw. „owalnica”.

      Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z 20 stycznia 1548 roku. Wtedy to król Zygmunt August nadał przywilej dla sołtysa wsi Adnuczka i jego braci. Wspomniany Adnuczek wydzielił sołectwo obejmujące dwa łany, zagrodę oraz staw jako wieczne nadanie dla siebie i potomków. Przywilej ten potwierdził król Jan Kazimierz w 1648 roku a aprobował w 1775 Stanisław August dla kolejnych potomków Adnuczka tj. Andmiszki, Tymkoza Szostaka i Józefa Wołoszyna. Dwa wolne łany przetrwały do początków XIX wieku.

      Przez kolejne lata losy tej miejscowości były ściśle związane z losami kraju. Przed II wojną światową stała w Pańkowie drewniana cerkiew a większość mieszkańców stanowili prawosławni. Pierwsza wzmianka o cerkwi pochodzi z 1750 roku. Była to cerkiew grekokatolicka, filialna parafii Tarnawatka. Około 1875 roku zamieniono ją na prawosławną i istniała do1938 roku, kiedy to została rozebrana . Pozostał położony w lesie, 100 m na zachód od wsi cmentarz prawosławny, dawniej grekokatolicki, obecnie nieczynny. Cmentarz ma kształt czworoboku o powierzchni 0.54 ha, bez podziału na kwatery. Groby kierowane są na wschód. Na cmentarzu zachowało się 30 kamiennych fragmentów nagrobków. Są to: krzyże prawosławne na postumentach prostopadłościennych imitujących pnie drzew i słupach. Nagrobki dekorowane są wielostopniowymi gzymsami uskokowymi, gzymsami uskokowymi z półkolistymi szczycikami, trójkątnymi tympanonami, akroterionami i wolutami. Ramiona krzyży są proste, trójlistne i fazowane z płaskorzeźbami Chrystusa, rozetami na skrzyżowaniu ramion i ich zakończeniach. Na nagrobkach występują także zdobienia ornamentami roślinnymi ( wici, wieńce). Inskrypcje wykonane są po rusku. Po 1875 roku grzebano tu prawosławnych a w czasie II wojny światowej również ofiary pacyfikacji.

      W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku z przeznaczeniem na plebanię dla popa był wzniesiony budynek, który nigdy nie był użytkowany zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Usytuowany został kalenicowo wokół stawu, po jego północnej stronie, w środkowej części wsi. Około 1920 roku został przeznaczony na szkołę i w ten sposób użytkowany do 1986, obecnie opuszczony. Należy on do najstarszych obiektów miejscowości. Budynek starej szkoły w Pańkowie (obecnie nie istnieje) W czasie wojny Pańków był kilkakrotnie palony i rabowany. Zginęło wówczas 17 osób, głównie kobiet i dzieci. Na cmentarzu są mogiły ziemne bez nagrobków ofiar pacyfikacji wsi dokonanej 2 lutego 1943 roku. Wyróżnia się mogiły: Graca Anna i Julia, Biront Anastazja, Mikołaj i Władysław, Gulik Edward, Biront Sergiej i Mikołaj.

Wiesława Gruner

Szczegóły
Wytworzony przez: ()
Nadrzędna kategoria: Historie Miejscowości
Kategoria: Pańków
Odsłony: 5190